Szablon:Dobry artykuł: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
wymiana na dzisiaj |
wymiana cotygodniowa |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
<includeonly>{{#switch:{{#timel:N|{{{data|}}}}} |
<includeonly>{{#switch:{{#timel:N|{{{data|}}}}} |
||
|1=<!--Propozycja na poniedziałek |
|1=<!--Propozycja na poniedziałek 29 stycznia --> [[Plik:Pseudomonas.jpg|100px|right]] |
||
'''[[Pałeczka ropy błękitnej]]''' – [[bakterie Gram-ujemne|Gram-ujemna bakteria]] o wymiarach 0,5-0,8 µm na 1,5-3,0 µm, żyjąca głównie w glebie i wodzie oraz na powierzchni roślin i rzadko na skórze zwierząt. Niekiedy można ją również wyizolować ze skóry ludzi o prawidłowej czynności układu odpornościowego. Jedną z jej cech charakterystycznych jest zdolność do wytwarzania [[Substancje barwiące|barwników]]. Jest [[drobnoustroje oportunistyczne|bakterią oportunistyczną]] - wywołującą zakażenie tylko u osób z obniżoną odpornością - zarówno dla ludzi jak i dla roślin, a także jednym z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących [[Zakażenie szpitalne|zakażenia wewnątrzszpitalne]]. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej stanowi szczególnie istotny problem u pacjentów chorujących na [[mukowiscydoza|mukowiscydozę]]. Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia obecności patogenów w trakcie hodowli. Leczenie zakażenia ''Pseudomonas aeruginosa'' jest trudne ze względu na dużą oporność tej bakterii na [[antybiotyki]]. W 2000 roku zsekwencjonowano cały [[genom]] bakterii. Zawiera on 5570 genów oraz 6,3 do 6,6 miliona [[para zasad|par zasad]]. ''[[Pałeczka ropy błękitnej|Czytaj więcej…]]'' |
'''[[Pałeczka ropy błękitnej]]''' – [[bakterie Gram-ujemne|Gram-ujemna bakteria]] o wymiarach 0,5-0,8 µm na 1,5-3,0 µm, żyjąca głównie w glebie i wodzie oraz na powierzchni roślin i rzadko na skórze zwierząt. Niekiedy można ją również wyizolować ze skóry ludzi o prawidłowej czynności układu odpornościowego. Jedną z jej cech charakterystycznych jest zdolność do wytwarzania [[Substancje barwiące|barwników]]. Jest [[drobnoustroje oportunistyczne|bakterią oportunistyczną]] - wywołującą zakażenie tylko u osób z obniżoną odpornością - zarówno dla ludzi jak i dla roślin, a także jednym z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących [[Zakażenie szpitalne|zakażenia wewnątrzszpitalne]]. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej stanowi szczególnie istotny problem u pacjentów chorujących na [[mukowiscydoza|mukowiscydozę]]. Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia obecności patogenów w trakcie hodowli. Leczenie zakażenia ''Pseudomonas aeruginosa'' jest trudne ze względu na dużą oporność tej bakterii na [[antybiotyki]]. W 2000 roku zsekwencjonowano cały [[genom]] bakterii. Zawiera on 5570 genów oraz 6,3 do 6,6 miliona [[para zasad|par zasad]]. ''[[Pałeczka ropy błękitnej|Czytaj więcej…]]'' |
||
|2=<!--Propozycja na wtorek |
|2=<!--Propozycja na wtorek 30 stycznia --> [[Plik:|100px|right]] |
||
'''[[Vazul]]''' – [[Księstwo Nitrzańskie|książę nitrzański]] z dynastii [[Arpadowie|Arpadów]]. Kandydat do węgierskiego tronu po śmierci [[Święty Emeryk|Emeryka]], syna króla [[Stefan I Święty|Stefana I Świętego]]. Współczesne wydarzeniom ''Roczniki altajskie'' podają, że po śmierci Emeryka Stefan wyznaczył na następcę siostrzeńca, [[Piotr Orseolo|Piotra Orseolo]]. Vazul zawiązał spisek przeciwko królowi, lecz zamach na Stefana się nie udał. Spiskowcy włącznie z samym Vazulem zostali oślepieni, a jego synowie skazani na wygnanie. Według ''Kroniki węgierskiej'' po śmierci Emeryka Stefan wysłał do [[Nitra (miasto)|Nitry]] swojego zaufanego, Budę, syna Etre. Miał on za zadanie sprowadzić Vazula na dwór królewski celem oficjalnego naznaczenia na następcę tronu. Buda został uprzedzony przez Sebesa, wysłannika królowej [[Gizela Bawarska|Gizeli]], żony Stefana. Sebes oślepił Vazula i wlał mu ołów do uszu. Okaleczony Vazul został sprowadzony na dwór Stefana, który na widok brata stryjecznego rozpłakał się. Król nie miał siły ukarać winnych tej zbrodni, jedynie doradził trzem synom Vazula, by uciekali z kraju. Obecnie badacze sądzą, że przypisanie Gizeli winy za oślepienie Vazula jest interpretacją kronikarzy z drugiej połowy XI wieku. ''[[Vazul|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Aspazja]]''' – mieszkanka [[Milet]]u, która zasłynęła swym związkiem z ateńskim mężem stanu – [[Perykles]]em. Według niektórych autorów była jego żoną. Niewiele wiadomo o szczegółach jej życia. Większą część dorosłych lat spędziła w [[Ateny|Atenach]], prawdopodobnie wywierając wpływ na Peryklesa i ateńską politykę. Jest o niej mowa w dziełach [[Platon]]a, [[Arystofanes]]a, [[Ksenofont]]a oraz innych autorów tego czasu. Starożytni pisarze wspominają również, że Aspazja prowadziła dom publiczny i sama była [[prostytucja|nierządnicą]], jednakże współcześni naukowcy kwestionują te relacje, które miałyby pochodzić od komediopisarzy zainteresowanych zniesławianiem Peryklesa. Aspazja miała z Peryklesem syna, [[Perykles Młodszy|Peryklesa Młodszego]], który później, będąc strategiem w armii greckiej, został stracony po [[bitwa pod Arginuzami|bitwie pod Arginuzami]]. Przyjmuje się, że po śmierci Peryklesa Starszego została kurtyzaną Lizyklesa, innego ateńskiego dowódcy i męża stanu. ''[[Aspazja|Czytaj więcej…]]'' |
|||
|3=<!--Propozycja na środę |
|3=<!--Propozycja na środę 31 stycznia --> [[Plik:German UC-1 class submarine.jpg|100px|right]] |
||
'''[[SM UC-14]]''' – [[Cesarstwo Niemieckie|niemiecki]] [[podwodny stawiacz min]] z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], czternasty w kolejności [[okręt podwodny]] typu [[Okręty podwodne typu UC I|''UC I'']]. [[Wodowanie|Zwodowany]] 13 maja 1915 roku w stoczni [[AG Weser]] w [[Brema|Bremie]], został przyjęty do służby w [[Kaiserliche Marine]] 5 czerwca 1915 roku. Przewieziony w częściach nad [[Morze Adriatyckie|Adriatyk]], został nominalnie wcielony w skład [[Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine]] pod nazwą U-18, zaś od stycznia 1917 roku stacjonował nad [[Morze Północne|Morzem Północnym]]. W czasie służby operacyjnej okręt odbył 38 patroli bojowych, podczas których postawił [[Zagroda minowa|zagrody minowe]], na których zatonęło 14 statków o łącznej [[Pojemność brutto|pojemności]] {{formatnum:8182}} [[Tona rejestrowa|BRT]] i dwa [[okręt]]y o łącznej wyporności {{formatnum:14107}} [[tona|ton]], w tym włoski [[pancernik]] „Regina Margherita”. UC-14 został zatopiony 3 października 1917 roku, po wejściu na brytyjską zagrodę minową w okolicach [[Zeebrugge]]. Wszyscy członkowie załogi ponieśli śmierć. ''[[SM UC-14|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Oisín]]''' – w [[mitologia irlandzka|mitologii irlandzkiej]] syn [[Fionn mac Cumhail|Fionna mac Cumhaila]] i [[Sadb]] - córki [[Bodb Dearg|Bodba Dearga]], jeden z głównych bohaterów tzw. [[Mitologia irlandzka#Cykl Feniański|cyklu feniańskiego]], wojownik [[fianna]], według tradycji największy poeta [[Irlandia|Irlandii]]. Oisín jest ważną postacią w znacznej części cyklu feniańskiego, w późniejszych utworach bywa on często [[narrator]]em lub opowieści snute są z jego punktu widzenia, stąd cykl ten określany jest niekiedy jako osjański. Imię ''Oisín'' jest zdrobnieniem [[język irlandzki|irlandzkiego]] ''os'' („jeleń”) i oznacza dosłownie „jelonek, młody jeleń”. Wiąże się to z pochodzeniem bohatera. Istnieją dwie wersje legendy o jego narodzinach, w obu matką Oisína jest kobieta zamieniona w [[Jeleń|łanię]]. Na postaci Oisína [[James Macpherson]] wzorował tytułowego bohatera swoich ''[[Osjan (Macpherson)|Pieśni Osjana]]''. ''[[Oisín|Czytaj więcej…]]'' |
|||
|4=<!--Propozycja na czwartek |
|4=<!--Propozycja na czwartek 1 lutego --> [[Plik:Gable, Clark 01.jpg|100px|right]] |
||
'''[[Clark Gable]]''' – amerykański aktor filmowy, ze względu na swój status w świecie filmu zwany do śmierci „Królem Hollywood”. Jeden z najbardziej dochodowych aktorów w historii kina, ikona „Złotej Ery Hollywood”. [[American Film Institute]] umieścił go na 7. miejscu w rankingu „Największych aktorów wszech czasów”. Gable zaczynał swoją karierę na deskach teatrów, następnie grywał mało znaczące role w [[Film niemy|filmach niemych]] w latach 1924–1926. Na początku lat 30. zdobył większą popularność i od tej pory wcielał się zazwyczaj w role amantów, wpływowych i władczych mężczyzn. Specjalizował się w [[Komedia romantyczna|komediach romantycznych]] oraz dramatach. Zagrał w ponad 60 filmach, m.in. w ''[[Ich noce|Ich nocach]]'' oraz ''[[Przeminęło z wiatrem (film)|Przeminęło z wiatrem]]''. Za rolę Petera Warne’a w filmie ''Ich noce'' został nagrodzony [[Nagroda Akademii Filmowej|Oscarem]], a ponadto był nominowany do tej nagrody za udział w ''[[Bunt na Bounty (film 1935)|Buncie na Bounty]]'' oraz rolę Rhetta Butlera w ''Przeminęło z wiatrem''. W latach 1942–1944 służył w amerykańskich siłach powietrznych w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Gable znany był z licznych romansów z kobietami, a najbardziej znany był jego związek z aktorką [[Carole Lombard]]. ''[[Clark Gable|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Hatsuse]]''' – [[okręt liniowy]], [[przeddrednot]], zbudowany dla [[Japonia|japońskiej]] [[Nippon Kaigun|marynarki cesarskiej]] pod koniec XIX wieku w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]. Doświadczenia zdobyte podczas [[Wojna chińsko-japońska (1894–1895)|pierwszej wojny chińsko-japońskiej]] przekonały dowództwo marynarki japońskiej o konieczności budowy ciężkich jednostek pancernych, w związku z czym zamówiono sześć okrętów liniowych. Stanowiły one część dziesięcioletniego programu rozwoju marynarki. Pełna długość „Hatsuse” wynosiła 134,01 m, długość na linii wodnej 121,9 m, szerokość 23,3 m, a zanurzenie standardowe 7,92 m. Głównym uzbrojeniem pancernika były cztery dwunastocalowe (305 mm) armaty typ 41, o długości lufy 40 kalibrów, produkcji [[Armstrong Whitworth|Elswick Ordnance Company]], takie same jak montowane w pancernikach typu [[Pancerniki typu Fuji|''Fuji'']]. Okręt uczestniczył w [[Wojna rosyjsko-japońska|wojnie rosyjsko-japońskiej]], biorąc udział między innymi w [[obrona Port Artur|atakach na Port Artur]] w lutym i marcu 1904 roku. W maju, pod [[Lüshunkou|Port Artur]], „Hatsuse” wpadł na [[Mina morska|minę]] i zatonął ze znaczną częścią załogi - tego dnia zatonął, także na minie, pancernik „[[Yashima (1896)|Yashima]]”. ''[[Hatsuse|Czytaj więcej…]]'' |
|||
|5=<!--Propozycja na piątek |
|5=<!--Propozycja na piątek 2 lutego --> [[Plik:Beads.jpg|100px|right]] |
||
'''[[Korale (biżuteria)|Korale]]''' – rodzaj [[Biżuteria|biżuterii]] w postaci koralików nanizanych przez niewielki otwór na nić, sznurek, żyłkę itp. [[Etymologia]] wyrazu koral nie została wyjaśniona. Jedni badacze sugerują [[Język hebrajski|hebrajskie]] pochodzenie wyrazu, podczas gdy inni skłaniają się ku pochodzeniu [[Celtowie|celtyckiemu]]. Za najstarszy przykład biżuterii zrobionej przez człowieka, do tej pory znaleziony, międzynarodowa grupa naukowców uznała trzy koraliki z muszelek morskiego ślimaka Nassarius. Koraliki mogą być wykonane z różnych materiałów, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i sztucznego. Mogą mieć różne rozmiary, kształty oraz kolory. Koraliki są także wykorzystywane w [[Moda (styl)|modzie]] do upiększania odzieży, butów, torebek i nakryć głowy. Projektowanie i wykonywanie własnej biżuterii z koralików, niekoniecznie tylko klasycznych sznurów korali, ale również [[kolczyk|kolczyków]], [[bransoletka|bransoletek]], [[naszyjnik]]ów i [[brosza|broszek]], jest [[Rzemiosło|rzemiosłem]], które stało się popularne w ostatnich latach jako [[hobby]]. ''[[Korale (biżuteria)|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Ekwatorius]]''' – [[wymieranie|wymarły]] [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[ssaki|ssaka]] [[naczelne]]go z nadrodziny [[Małpy człekokształtne|człekokształtnych]]. Zamieszkiwał wschodnią [[Afryka|Afrykę]] w [[miocen]]ie. Pozostałości zwierzęcia pochodzą sprzed 15 milionów lat, a więc ze środkowego miocenu. Znaleziska obejmują czaszkę, zęby, szkielet pozaczaszkowy. Do znalezisk należy pochodzący z Kipsaramon, z formacji Muruyur niekompletny szkielet. Prowadził częściowo naziemny tryb życia, o czym świadczy anatomia jego kończyn górnych. Ekwatorius zamieszkiwał siedlisko leśne poprzecinane terenami otwartymi. Dowody [[fotosynteza C4|fotosyntezy C4]] na tych obszarach znalazł zespół Kingstona metodami izotopowymi. Postuluje się, że mógł spędzać na ziemi więcej czasu, niż inne, blisko spokrewnione z nim rodzaje. Większość mioceńskich człekokształtnych wiodła bowiem nadrzewne życie, poruszając się w koronach drzew na czterech łapach. Nie były zaś zdolne do typowych dla dzisiejszych wielkich małp [[brachiacja|brachiacji]] ani też chodu z podpieraniem się na knykciach. ''[[Ekwatorius|Czytaj więcej…]]'' |
|||
|6=<!--Propozycja na sobotę |
|6=<!--Propozycja na sobotę 3 lutego --> [[Plik:FS ETR470 Cisalpino am Unterer Hauenstein.jpg|100px|right]] |
||
'''[[Cisalpino]]''' – istniejący w latach 1993–2009 [[przewoźnik kolejowy]], spółka [[joint venture]] [[Szwajcaria|szwajcarskich]] kolei państwowych [[SBB-CFF-FFS]] oraz [[Włochy|włoskiej]] [[Ferrovie dello Stato|Trenitalii]] (Ferrovie dello Stato). Oferowało międzynarodowe dalekobieżne połączenia kolejowe pomiędzy Szwajcarią, Włochami oraz [[Niemcy|Niemcami]], głównie [[Elektryczny zespół trakcyjny|elektrycznymi zespołami trakcyjnymi]] typu [[Pendolino|ETR 470]] oraz ETR 610, a także pociągami wagonowymi kategorii [[EuroCity]]. Początkowo przewozy cieszyły się dużą popularnością ze względu na nowoczesny tabor, krótkie czasy przejazdów i konkurencyjne ceny. Ze względu na duże opóźnienia na trasach międzynarodowych w 2006 roku [[Deutsche Bahn]] rozwiązały umowę z Cisalpino na świadczenie przewozów ze Szwajcarii do Niemiec. Po paśmie awarii w latach 2008–2009 przewoźnik spotkał się z dużą falą krytyki ze strony mediów oraz Urzędu Transportu Kolejowego w Szwajcarii. W efekcie pod koniec 2009 roku zadecydowano o likwidacji spółki i podzieleniu jej majątku pomiędzy udziałowców. ''[[Cisalpino|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Puchar Świata w skokach narciarskich 1997/1998 – Zakopane|Puchar Świata w skokach narciarskich Zakopane 1998]]''' – zawody w [[Skoki narciarskie|skokach narciarskich]] przeprowadzone w ramach [[Puchar Świata w skokach narciarskich 1997/1998|Pucharu Świata w skokach narciarskich 1997/1998]] między 16 a 18 stycznia 1998 roku na [[Wielka Krokiew|Wielkiej Krokwi]] w [[Zakopane]]m. Rozegrane zostały dwa konkursy indywidualne na dużej skoczni. Zawodnicy rywalizowali w Zakopanem o punkty do klasyfikacji generalnej Pucharu Świata po raz czwarty. Były to zarazem 13. i 14. konkursy Pucharu Świata w sezonie 1997/1998. W pierwszym konkursie na Wielkiej Krokwi zwyciężył [[Kristian Brenden]], w drugim najlepszym zawodnikiem okazał się [[Primož Peterka]]. Dla reprezentanta [[Słowenia|Słowenii]] była to druga w karierze wygrana w zawodach Pucharu Świata w Zakopanem. Na drugich miejscach sklasyfikowani zostali [[Janne Ahonen]] (pierwszy konkurs) i [[Kazuyoshi Funaki]] (drugi konkurs). Dwukrotnie trzecią pozycję zajął [[Sven Hannawald]]. Po raz drugi w historii, po 1996 roku, w ramach [[Puchar Świata w skokach narciarskich w Zakopanem|Pucharu Świata w skokach narciarskich w Zakopanem]] rozegrano dwa konkursy indywidualne na dużej skoczni. ''[[Puchar Świata w skokach narciarskich 1997/1998 – Zakopane|Czytaj więcej…]]'' |
|||
|7=<!--Propozycja na niedzielę |
|7=<!--Propozycja na niedzielę 4 lutego --> [[Plik:Hippo pod edit.jpg|100px|right]] |
||
'''[[Whippomorpha]]''' – [[klad]] [[ssaki|ssaków]] [[Łożyskowce|łożyskowych]] z grupy [[parzystokopytne|parzystokopytnych]], wyodrębniony w wyniku badań [[genetyka|genetycznych]] i molekularnych wskazujących na bliskie pokrewieństwo między waleniami i hipopotamami. Obejmuje [[rząd (biologia)|rząd]] [[walenie|waleni]] oraz rodzinę [[hipopotamowate|hipopotamowatych]]. Pomimo uznawanej przez półtora wieku monofiletyczności parzystokopytnych sytuację zmieniły kolejne badania. W 1994 roku Dan Graur i Desmond Higgins opublikowali wyniki badań genetycznych przeczących rozpowszechnionemu poglądowi, jakoby walenie były bliskimi krewnymi parzystokopytnych. O ich bliskim pokrewieństwie świadczyły dane paleontologiczne, morfologiczne, embriologiczne oraz molekularne. Badania opierające się o 5 sekwencji [[Mitochondrialny DNA|mtDNA]] i 11 sekwencji DNA jądrowego, [[kod genetyczny|kodującego]] [[białka]], wskazało na znacznie bardziej zagnieżdżoną relację. Wyselekcjonowano klad tworzony przez walenie oraz hipopotamowate. Klad ten, o definicji Cetacea + Hippopotamidae, określili nazwą Whippomorpha. ''[[Whippomorpha|Czytaj więcej…]]'' |
|||
'''[[Lawina w Tatrach (2003)|Lawina w Tatrach]]''' – [[lawina]], która zeszła [[28 stycznia]] [[2003]] roku, porywając dziewięć osób spośród trzynastoosobowej grupy zmierzającej zimą na szczyt [[Rysy|Rysów]] w [[Tatry|Tatrach]]. Uczestnikami wycieczki byli uczniowie [[I Liceum Ogólnokształcące im. Leona Kruczkowskiego w Tychach|I Liceum Ogólnokształcącego im. Leona Kruczkowskiego w Tychach]] oraz osoby związane z działającym w tej szkole Klubem Sportowym „Pion”. Lawina w stronę [[Czarny Staw pod Rysami|Czarnego Stawu]] zeszła ok. godziny 11:00 z Rysów, prawie spod samego szczytu. W momencie gdy zaatakowała grupę, ta była podzielona: z przodu szły trzy osoby, z tyłu dwie mniejsze grupki. Wielkość lawiny ocenia się na 13 hektarów, długość toru ruchu – na ponad 1200 m, masę spadającego śniegu – na 26 000 ton, a czoło lawiny miało kilka metrów wysokości. Uderzenie było tak silne, że strzaskało pokrywę lodową na dużej części powierzchni stawu, nawet w odległości ponad 200 metrów od brzegu. W wyniku lawiny zginęło osiem osób - siedmiu uczniów i opiekun wyprawy. ''[[Lawina w Tatrach (2003)|Czytaj więcej…]]'' |
|||
}} |
}} |
||
<div style="text-align:right; margin-top:5px;">''[[Wikipedia:Dobre Artykuły|Inne dobre artykuły]] • [[Pomoc:Styl – poradnik dla autorów|Jak pisać w stylu encyklopedycznym?]]''</div></includeonly><noinclude>{{dokumentacja|zawartość= |
<div style="text-align:right; margin-top:5px;">''[[Wikipedia:Dobre Artykuły|Inne dobre artykuły]] • [[Pomoc:Styl – poradnik dla autorów|Jak pisać w stylu encyklopedycznym?]]''</div></includeonly><noinclude>{{dokumentacja|zawartość= |
||
Wersja z 02:08, 29 sty 2018
Dokumentacja szablonu
[]
Dzisiaj
Pałeczka ropy błękitnej – Gram-ujemna bakteria o wymiarach 0,5-0,8 µm na 1,5-3,0 µm, żyjąca głównie w glebie i wodzie oraz na powierzchni roślin i rzadko na skórze zwierząt. Niekiedy można ją również wyizolować ze skóry ludzi o prawidłowej czynności układu odpornościowego. Jedną z jej cech charakterystycznych jest zdolność do wytwarzania barwników. Jest bakterią oportunistyczną - wywołującą zakażenie tylko u osób z obniżoną odpornością - zarówno dla ludzi jak i dla roślin, a także jednym z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących zakażenia wewnątrzszpitalne. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej stanowi szczególnie istotny problem u pacjentów chorujących na mukowiscydozę. Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia obecności patogenów w trakcie hodowli. Leczenie zakażenia Pseudomonas aeruginosa jest trudne ze względu na dużą oporność tej bakterii na antybiotyki. W 2000 roku zsekwencjonowano cały genom bakterii. Zawiera on 5570 genów oraz 6,3 do 6,6 miliona par zasad. Czytaj więcej…
Jutro
[[Plik:|100px|right]] Vazul – książę nitrzański z dynastii Arpadów. Kandydat do węgierskiego tronu po śmierci Emeryka, syna króla Stefana I Świętego. Współczesne wydarzeniom Roczniki altajskie podają, że po śmierci Emeryka Stefan wyznaczył na następcę siostrzeńca, Piotra Orseolo. Vazul zawiązał spisek przeciwko królowi, lecz zamach na Stefana się nie udał. Spiskowcy włącznie z samym Vazulem zostali oślepieni, a jego synowie skazani na wygnanie. Według Kroniki węgierskiej po śmierci Emeryka Stefan wysłał do Nitry swojego zaufanego, Budę, syna Etre. Miał on za zadanie sprowadzić Vazula na dwór królewski celem oficjalnego naznaczenia na następcę tronu. Buda został uprzedzony przez Sebesa, wysłannika królowej Gizeli, żony Stefana. Sebes oślepił Vazula i wlał mu ołów do uszu. Okaleczony Vazul został sprowadzony na dwór Stefana, który na widok brata stryjecznego rozpłakał się. Król nie miał siły ukarać winnych tej zbrodni, jedynie doradził trzem synom Vazula, by uciekali z kraju. Obecnie badacze sądzą, że przypisanie Gizeli winy za oślepienie Vazula jest interpretacją kronikarzy z drugiej połowy XI wieku. Czytaj więcej…
Pojutrze
SM UC-14 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, czternasty w kolejności okręt podwodny typu UC I. Zwodowany 13 maja 1915 roku w stoczni AG Weser w Bremie, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 5 czerwca 1915 roku. Przewieziony w częściach nad Adriatyk, został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-18, zaś od stycznia 1917 roku stacjonował nad Morzem Północnym. W czasie służby operacyjnej okręt odbył 38 patroli bojowych, podczas których postawił zagrody minowe, na których zatonęło 14 statków o łącznej pojemności 8182 BRT i dwa okręty o łącznej wyporności 14 107 ton, w tym włoski pancernik „Regina Margherita”. UC-14 został zatopiony 3 października 1917 roku, po wejściu na brytyjską zagrodę minową w okolicach Zeebrugge. Wszyscy członkowie załogi ponieśli śmierć. Czytaj więcej…
Za 3 dni
Clark Gable – amerykański aktor filmowy, ze względu na swój status w świecie filmu zwany do śmierci „Królem Hollywood”. Jeden z najbardziej dochodowych aktorów w historii kina, ikona „Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił go na 7. miejscu w rankingu „Największych aktorów wszech czasów”. Gable zaczynał swoją karierę na deskach teatrów, następnie grywał mało znaczące role w filmach niemych w latach 1924–1926. Na początku lat 30. zdobył większą popularność i od tej pory wcielał się zazwyczaj w role amantów, wpływowych i władczych mężczyzn. Specjalizował się w komediach romantycznych oraz dramatach. Zagrał w ponad 60 filmach, m.in. w Ich nocach oraz Przeminęło z wiatrem. Za rolę Petera Warne’a w filmie Ich noce został nagrodzony Oscarem, a ponadto był nominowany do tej nagrody za udział w Buncie na Bounty oraz rolę Rhetta Butlera w Przeminęło z wiatrem. W latach 1942–1944 służył w amerykańskich siłach powietrznych w czasie II wojny światowej. Gable znany był z licznych romansów z kobietami, a najbardziej znany był jego związek z aktorką Carole Lombard. Czytaj więcej…
Za 4 dni
Korale – rodzaj biżuterii w postaci koralików nanizanych przez niewielki otwór na nić, sznurek, żyłkę itp. Etymologia wyrazu koral nie została wyjaśniona. Jedni badacze sugerują hebrajskie pochodzenie wyrazu, podczas gdy inni skłaniają się ku pochodzeniu celtyckiemu. Za najstarszy przykład biżuterii zrobionej przez człowieka, do tej pory znaleziony, międzynarodowa grupa naukowców uznała trzy koraliki z muszelek morskiego ślimaka Nassarius. Koraliki mogą być wykonane z różnych materiałów, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i sztucznego. Mogą mieć różne rozmiary, kształty oraz kolory. Koraliki są także wykorzystywane w modzie do upiększania odzieży, butów, torebek i nakryć głowy. Projektowanie i wykonywanie własnej biżuterii z koralików, niekoniecznie tylko klasycznych sznurów korali, ale również kolczyków, bransoletek, naszyjników i broszek, jest rzemiosłem, które stało się popularne w ostatnich latach jako hobby. Czytaj więcej…
Za 5 dni
Cisalpino – istniejący w latach 1993–2009 przewoźnik kolejowy, spółka joint venture szwajcarskich kolei państwowych SBB-CFF-FFS oraz włoskiej Trenitalii (Ferrovie dello Stato). Oferowało międzynarodowe dalekobieżne połączenia kolejowe pomiędzy Szwajcarią, Włochami oraz Niemcami, głównie elektrycznymi zespołami trakcyjnymi typu ETR 470 oraz ETR 610, a także pociągami wagonowymi kategorii EuroCity. Początkowo przewozy cieszyły się dużą popularnością ze względu na nowoczesny tabor, krótkie czasy przejazdów i konkurencyjne ceny. Ze względu na duże opóźnienia na trasach międzynarodowych w 2006 roku Deutsche Bahn rozwiązały umowę z Cisalpino na świadczenie przewozów ze Szwajcarii do Niemiec. Po paśmie awarii w latach 2008–2009 przewoźnik spotkał się z dużą falą krytyki ze strony mediów oraz Urzędu Transportu Kolejowego w Szwajcarii. W efekcie pod koniec 2009 roku zadecydowano o likwidacji spółki i podzieleniu jej majątku pomiędzy udziałowców. Czytaj więcej…
Za 6 dni
Whippomorpha – klad ssaków łożyskowych z grupy parzystokopytnych, wyodrębniony w wyniku badań genetycznych i molekularnych wskazujących na bliskie pokrewieństwo między waleniami i hipopotamami. Obejmuje rząd waleni oraz rodzinę hipopotamowatych. Pomimo uznawanej przez półtora wieku monofiletyczności parzystokopytnych sytuację zmieniły kolejne badania. W 1994 roku Dan Graur i Desmond Higgins opublikowali wyniki badań genetycznych przeczących rozpowszechnionemu poglądowi, jakoby walenie były bliskimi krewnymi parzystokopytnych. O ich bliskim pokrewieństwie świadczyły dane paleontologiczne, morfologiczne, embriologiczne oraz molekularne. Badania opierające się o 5 sekwencji mtDNA i 11 sekwencji DNA jądrowego, kodującego białka, wskazało na znacznie bardziej zagnieżdżoną relację. Wyselekcjonowano klad tworzony przez walenie oraz hipopotamowate. Klad ten, o definicji Cetacea + Hippopotamidae, określili nazwą Whippomorpha. Czytaj więcej…